İslam elmi İranın dünya tibbinin önünə çıxmasını təmin etmişdir

        Yenidən dirçələn İslam sivilizasiyası elmi-texniki tərəqqiyə yol açır

 Amerika və Qərb tərəfindən  qanunsuz, şiddətli və ədalətsiz sanksiyaların olduğu bu günlərdə İran xalqı İslam İnqilabı qələbəsinin 42-ci ildönümünü qeyd edir. Lakin bununla belə İran xalqı yorulmayan ruhiyyə ilə dəqiq elmlərdə, texnologiya sahəsində, tibb, nanotexnologiya, biotexnologiya və digər sahələrdə böyük irəliləyişlər əldə etmişdir. İslam İnqilabının nailiyyətlərinə xülasə olaraq nəzər salsaq, dünya statistikasında görərik ki, İran xalqı elmi inkişaf etdirməklə dünyada yeni sivilizasiya mərkəzinə çevrilməyə çalışır. Əgər bəzi rəqəmlərə diqqət yetirilsə, bu iddianın dərinliyi anlaşılar:

 Hazırda İran oftalmologiya üzrə dünyada 1-ci, uşaq ürək cərrahiyyəsi üzrə 1-ci, orqan köçürülməsində 3-cü, ümumi tibb üzrə 17-ci yer, dərmanların 97 faizinin  daxildə istehsalı, yoluxucu xəstəliklərin kökünün kəsilməsi üzrə 1-ci, İslam ölkələri çərçivəsində elmi ixtiraların qeydi üzrə 1-ci, dünyada elmi rütbəyə görə 16- cı yer, elmi müraciətlər üzrə 17-ci, ölkədə 90 faiz  savadlılıq dərəcəsi, ana hüceyrələr üzrə dünyada 2-ci yer, kosmik işlərdə dünyada 8-ci, vaksin istehsalında 100 faiz  özünütəmin, nüvə enerjisi elmi üzrə dünyanın 5 ölkəsindən biri və digər statistikalar elmi dərəcənin göstəricisidir. Ümumdünya təşkilatları İranda elmin orta inkişaf sürətinin dünya ilə müqayisədə 11 dəfə çox olduğunu bildirmişlər.

Ancaq yeni İslam məsələsinin siyasi mövzulara daxil olması daha mühümdür və İslam ölkələrinin güclənməsi ilə bu mövzu siyasi ədəbiyyatda özünə yer tutur. Daxilində siyasi və mədəni dialoqları olan İslam sivilizasiyası İslam ölkələrinin onun gözəl naxışları rolunu oynayan xalça kimidirlər.

İran, Türkiyə, Malayziya, Pakistan və digər güclü İslam ölkələrinin olması, siyasi rasionallıq, aralarında olan müştərəklik, onlarda olan elm və texnologiya inkişafı insanda aşağıdakı sualları yaratmış olur:

1) Həqiqətənmi  dünyada yeni islam sivilizasiyası formalaşmaqdadır?

2) Keçmiş islam sivilizasiyalarının yeni islam sivilizasiyası ilə fərqi nədir?

3) İslam ölkələrinin yeni islam sivilizasiyasında rolu nədir?

4) Yeni islam sivilizasiyasının modern Qərb sivilizasiyası ilə fərqi nədir?

5) Yeni islam sivilizasiyasında siyasi rasionallığın yeri haradadır?

6) Yeni islam sivilizasiyası qədim islam sivilizasiyasının dirildilməsidir, yoxsa, yeni xüsusiyyətlərə malikdir?

Bildiyimiz kimi İslam sivilizasiyası müxtəlif dövrləri arxada qoymuşdur. Onlardan aşağıdakılara işarə etmək olar:

a) Təməl qoyma və islam sivilizasiyasının yaranması (İslam Peyğəmbərinin (s) bərəkətli həyatı dövrü);

b) İmam Sadiqin (ə) əzəmətli elmi hərəkatı dövrü, islam sivilizasiyasının təməli qoyulan dövrə birləşik dövr;

c) Hicri IV-V əsrlərdə olan parlaq sivilizasiya;

Bu dövrə Qərb alimlərindən olan Adam Metezin dediyi kimi İslam renesansıdır və İmam Muhəmməd Baqir (ə) və İmam Cəfəri Sadiqin (ə) elmi hərəkatına borcludur. Bu dövrdə Xarəzmi, Zəkəriyya Razi, Əl-Farabi, Əbu Reyhan Biruni, İbn Sina və İbn Rüşd kimi alimlər olmuşlar.

Dörd əsr ardıcıl islam sivilizasiyasının enişi,

Səvəfi əsri və islam aləmində elmin inkişafı,

Səfəvilər dövründə islam sivilizasiyası şiə təfəkkür və mədəniyyətinin sayəsində yenidən dirçəldi. Şeyx Bəhayi, Mir Damad, Əllamə Məclisi və Molla Sədr kimi alimlərin ortaya çıxması buna sübutdur.

İran İslam Respublikasının Ali Dini Rəhbəri yeni islam sivilizasiyasının yaranmasını islam ümmətinin nizamlı və yeni hədəfli maddi və mənəvi inkişafların yaranmasında bilirlər və bunlar islam təlimlərinin əsasında bütün ictimai cəmiyyətlərdə öz məqsədlərinə yaxınlaşır.

Belə bir sual meydana çıxır ki, islam dünyasında yeni islam sivilizasiyasının yaranmasının əlamətləri görünür? Cavabında demək lazımdır ki, islam sivilizasiyasının parlaq keçmişinə nəzər salsaq, islam ümməti arasında mühüm mənəvi bir dəyərdir. Özünə inam, etimad, güclü iradə, güclü və təhlükəsiz islam dövlətlərinin yaranması bir çox islam ölkələrində yeni sivilizsiya əsası olaraq istehsal qüdrəti və islam yaşayış tərzi və onun dünyada yayılması, yeni islam sivilizasiyası atmosferi kimi günbəgün zəifləyən Qərb sivilizasiyasının rəqibi olaraq müxtəlif sahələrdə zəifliklərə və hədələrə qələbə çalmaqla, elm və texnologiya istehsalı ilə bugünkü dünyada yeni islam sivilizasiyasının formalaşması mümkündür.

Yeni islam sivilizasiyasının xüsusiyyətlərindən dinin əsas olması, nizamlı dini fikirin olması ədalətin əsas olması, zülmə qarşı olmaq, tədrici olması, elmpərəst olması, abadlıq sevməsi və kasıbçılığa qarşı çıxması, yaradıcı və yenilikçi olması, yüksəliş sevən olması, insan tərbiyə edən, sülhpərvər, sakitlik sevən və hamıya aid olması kimi xüsusiyyətləri qeyd etmək olar.

Belə bir sual da ortaya çıxa bilər: Niyə islam sivilizasiyası ilə qeyri-islam sivilizasiyası arasında fərq qoyulur? Cavabında yeni islam sivilizasiyasının sekulyar Qərb sivilizasiyası ilə aşağıdakı  fərqlərini demək olar:

1. İslam sivilizasiyasına hakim təfəkkür islam dünya görüşünə söykənir və onun yaradılışa, Qiyamətə, səadətə və s... münasibəti fərqlidir.

2. İslam sivilizasiyasının qanun və nizam əsasları sekulyar və humanist sivilizasiyanın əksinə olaraq islam şəriətidir.

3. İslam sivilizasiyası və sekulyar sivilizasiyanın tərəqqi mövzusunda fərqləri. İslam sivilizasiyası inkişafı və ədaləti hamıya aid bilir və cəmiyyətə hakim ruhun dini mədəniyyət qələmə verir.

4. İslam sivilizasiyasının məqsədlərində dünyanın əsil olmasını inkar edərək ölümdən sonrakı əbədi həyatı önə çəkir, sivilizasiyalı islam cəmiyyəti insanın əbədi həyat yoluna çevrilir.

Sivilizasiyalar adətən bir və ya bir neçə nöqtədə çiçəklənirlər və sonralar başqa bölgələrə yayılırlar. Bu gün İran İslam Respublikası yeni islam sivilizasiyasının mərkəzi və çiçəkləndiyi yerdir, bu sivilizasiyanın islam dünyasının digər nöqtələrinə sirayət etməsi mümkündür. Biz Türkiyə və Malayziya kimi digər islam ölkələrində islam sivilizasiyası meydanı kimi islam sivilizasiyanının bariz nümunələrini müşahidə edə bilərik. Bununla belə yeni islam sivilizasiyası digər ölkələrə də yayıla bilər.

Bu gün İslam dünyasının hər bir ölkəsi islam sivilizasiyasında öz rolunu oynayır və bir çox şəhərlər inkişaf mərkəzləri ola bilər. Bəzi şəhərlər və məkanlar tarixi keçmişi və sivilizasiya tirixinə görə öncül ola bilərlər. Elm, qüdrət, alim, texnologiya və digər yeniliklərdə öncül ola bilərlər.

İslam dövlətləri arasında əməkdaşlıq nə qədər çox olarsa yeni islam sivilizasiyası da daha tez və rahat formalaşar və dünyada islam sivilizasiyası əsərləri nə qədər çiçəklənərsə dünya islam ümməti üçün daha təhlükəsiz, sağlam və rifah içində olar. İslam sivilizasiyasında düşüncə, dialoq, sülh şəraitində yaşamaq mədəniyyəti islam təfəkkürünə əsasən daha da çoxalacaq və dini və siyasi rasionallıq ona hakim olacaqdır. Ancaq bu sivilizasiya həmin qədim sivilizasiyadır ya yox sualının cavabında müxtəlif cavablar vardır, ancaq onların oxşarlıqlarını nəzərə almamaq olmaz. Lakin onlar bir olmayacaqlar, çünki zamanə fərqli, elm və texnologiyanın inkişafı yeni dünyada daha çox fərqlidir.

Qurbanəli PURMƏRCAN,

İran İslam Respublikasının Azərbaycandakı Səfirliyinin Mədəniyyət Mərkəzinin sədri

Digər Xəbərlər

"Beynəlxalq Türk Dili Günü" təsil ediləcək

İslam elmi İranın dünya tibbinin önünə çıxmasını təmin etmişdir

Qarabağ kitabxanalarına hədiyyələr kampaniyası genişlənir

Qocaman bəstəkarın Zəfər nəğməsi

Ordubadda qədim abidələr aşkarlanıb

Gəncə hadisələri ilə əlaqədar dünya muzeylərinə müraciət edildi

Milli Kitabxana “Əhmədiyyə Cəbrayılov – 100” adlı daycesti istifadəçilərə təqdim edib

Gedək çıxaq, Qarabağa